Umowa o roboty budowlane – definicja
Art. 647 Kodeksu Cywilnego stanowi, że przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.
Regulacje, które zostały wprowadzone przez Kodeks Cywilny w odniesieniu do umowy o roboty budowlane, są zdecydowanie bardziej szczegółowe od przepisów, które odnoszą się do umowy o dzieło.
Przepisy te obejmują między innymi zagadnienia takie, jak:
- solidarna odpowiedzialność inwestora z wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy,
- obligatoryjna gwarancja zapłaty za roboty budowlane, która udzielana jest przez inwestora osobie wykonawcy, w celu zabezpieczenia terminowej zapłaty umówionego wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych.
Umowa o dzieło – definicja
Art. 627 Kodeksu Cywilnego stanowi, iż przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
Wysokość wynagrodzenia za wykonanie dzieła można określić przez wskazanie podstaw do jego ustalenia. Jeżeli natomiast strony nie określiły wysokości wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw do jego ustalenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju. Jeżeli również w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie.
Wysokość wynagrodzenie przede wszystkim powinna odpowiadać uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie.
Strony, w szczególności, mogą określić wynagrodzenie:
- kosztorysowe – jest ono ustalane na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów, którego pierwotna wysokość w określonych okolicznościach, ze względu na zmianę wysokości cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych lub wynikająca z konieczności przeprowadzenia prac dodatkowych, może zostać przez strony zmieniona – podwyższona,
- ryczałtowe – jego podwyższenia co do zasady przyjmujący zamówienie nie może żądać, nawet jeżeli w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru, czy też kosztów określonych prac.
Warto podkreślić, iż umowa o dzieło jest umową rezultatu. Oznacza to, że przyjmującemu zamówienie przysługuje wynagrodzenie wówczas, gdy określony rezultat, czyli konkretne dzieło powstanie i zostanie przekazane zamawiającemu. Zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania wskazanego w umowie dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, natomiast doznał przeszkody, która leżała po stronie zamawiającego. W takim wypadku jednak zamawiający może odliczyć od wskazanej kwoty to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
Podobieństwa i różnice – umowa o roboty budowlane a umowa o dzieło
Umowa o roboty budowlane a umowa o dzieło to nie tylko liczne różnice, ale również i podobieństwa. Niektóre z przepisów Kodeku Cywilnego znajdują swoje zastosowanie zarówno w odniesieniu do umowy o roboty budowlane, jak i w odniesieniu do umowy o dzieło.
Art. 656 §1 Kodeksu Cywilnego stanowi, że do skutków opóźnienia się przez wykonawcę z rozpoczęciem robót lub wykończeniem obiektu albo wykonywania przez wykonawcę robót w sposób wadliwy lub sprzeczny z umową, do rękojmi za wady wykonanego obiektu, jak również do uprawnienia inwestora do odstąpienia od umowy przed ukończeniem obiektu stosuje się odpowiednio przepisy o umowie o dzieło.
- Wskazany artykuł odnajduje swoje zastosowanie w odniesieniu do sytuacji opisanej w art. 635 Kodeksu Cywilnego, który stanowi, że jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła.
- Kolejnym przykładem może być art. 636 Kodeksu Cywilnego, który mówi o sytuacji, w której, jeżeli przyjmujący zamówienie wykona dzieło w sposób wadliwy albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego zamówienie. Jeżeli zamawiający sam dostarczył materiał, może on w razie odstąpienia od umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i wydania rozpoczętego dzieła.
- Art. 638 Kodeksu Cywilnego, odnoszący się do rękojmi za wady dzieła, mówi nam o tym, że do odpowiedzialności za wady dzieła stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży. Odpowiedzialność przyjmującego zamówienie jest wyłączona, jeżeli wada dzieła powstała z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez zamawiającego.
- Natomiast art. 644 Kodeksu Cywilnego stanowi, że dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła.
Same definicje niejednokrotnie nie umożliwiają właściwej klasyfikacji poszczególnych umów. Warto podkreślić, że nie wszystkie roboty budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego są robotami budowlanymi w rozumieniu przepisu o umowie o roboty budowlane.
W orzecznictwie wskazano, iż „istotnym składnikiem umowy o roboty budowlane jest dostarczenie projektu przez inwestora”. Słowa takie możemy odnaleźć w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2004 r., sygn. I CK 71/06. Wskazane twierdzenie odnajduje również swoje zastosowanie w przypadku definicji umowy o roboty budowlane, która jest zawarta w art. 647 Kodeku Cywilnego. W tej sytuacji można przyjąć, że projekt jest kluczowym elementem, który pozwala nam na zakwalifikowanie określonej umowy jako umowy o roboty budowlane. Możliwe jest sporządzenie projektu przez osobę wykonawcy według wytycznych, które zostały wskazane przez inwestora.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 maja 2007 r. sygn. I CKS 51/07 wskazuje, że „umowa o roboty budowlane, w odróżnieniu od umowy o dzieło, dotyczy przedsięwzięcia większych rozmiarów, o zindywidualizowanych właściwościach, zarówno fizycznych, jak i użytkowych, któremu w zasadzie towarzyszy projektowanie i zinstytucjonalizowany nadzór. Jeżeli stron twierdzi, że zawarta umowa jest umową o roboty budowlane, powinna wykazać, że umowa zawiera cechy pozwalające na takie jej zakwalifikowanie. W razie niewykazania powyższego, prawidłowe jest uznanie, że strony łączy umowa o dzieło”.
Solidarna odpowiedzialność inwestora
Cechą odróżniającą umowę o roboty budowlane od umowy o dzieło jest solidarna odpowiedzialność inwestora. Zgodnie z art. 647(1) Kodeksu Cywilnego inwestor odpowiada solidarnie z wykonawcą (generalnym wykonawcą) za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy z tytułu wykonanych przez niego robót budowlanych, których szczegółowy przedmiot został zgłoszony inwestorowi przez wykonawcę lub podwykonawcę przed przystąpieniem do wykonywania tych robót, chyba że w ciągu 30 dni od dnia doręczenia inwestorowi zgłoszenia inwestor złożył podwykonawcy i wykonawcy sprzeciw wobec wykonywania tych robót przez podwykonawcę.
Umowa o roboty budowlane a umowa o dzieło – przedawnienie
Odpowiednia kwalifikacja wskazanej umowy ma ogromne znaczenie ze względu na fakt, że dla umowy o roboty budowlane obowiązują odmienne terminy przedawnienia niż te, które są przewidziane dla umowy o dzieło. Zgodnie z art. 646 Kodeksu Cywilnego roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane. W przypadku umowy o roboty budowlane swe zastosowanie odnajdują przepisy ogólne, zgodnie z którymi termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.
Podsumowanie
Umowa o roboty budowlane a umowa o dzieło to zagadnienia, które posiadają wiele różnic, ale i podobieństw. Kwalifikacja wskazanych umów jest niezwykle ważna. Przede wszystkim powinniśmy zwracać uwagę na cechy, które charakteryzują poszczególne typy umów. Z przedstawionego porównania możemy wywnioskować, że umowa o roboty budowlane, w odróżnieniu od umowy o dzieło, jest umową, która ze względu na swój przedmiot ma zazwyczaj większy wymiar finansowy. Jej zawarcie i realizacja są w wielu przypadkach o wiele bardziej złożonym i skomplikowanym procesem.
Wpisy blogowe nie stanowią porady prawnej w indywidualnej sprawie. Jeżeli chcecie Państwo skonsultować swój problem prawny z naszą Kancelarią, zapraszamy do kontaktu.